|
Din il-knisja tinsab bejn is-Siġġiewi u Għar Lapsi, fil-lok fejn fl-antik kien hemm ir-raħal antik imsejjaħ Ħal Kbir, li llum spiċċa u minnu, flimkien ma’ tlett irħula oħra, twieled ir-raħal tas-Siġġiewi. Jingħad li dan ir-raħal kien wieħed mill-akbar irħula ta’ Malta.
Oriġini
Id-devozzjoni lejn il-Madonna taħt it-titlu tal-Providenza hija antika ħafna u tmur lura għal aktar min-nofs is-seklu tmintax. It-tradizzjoni tgħid li fl-antik kien hemm knisja magħrufa bl-isem ta’ Santa Marija tal-Knejjes jew Marija Assunta, li kienet mibnija fuq katakombi f’dawk l-inħawi.
Fiż-żjara ta’ Monsinjur Dusina tal-1575, meta kien għadu jeżisti Ħal Kbir, sab knisja dedikata lill-Madonna fil-Ħarba tagħha fl-Eġittu. Maġenb din il-knisja kien hemm knejjes oħra li llum spiċċaw.
 |
Meta r-raħal ta’ Ħal Kbir ġie abbandunat, il-knisja ġiet mitluqa tant li fl-1747 l-Isqof Alpheran de Bussan kien ordna li tiġi pprofanata. Jidher li l-kappillan tas-Siġġiewi, Dun Michelangelo Mamo, kien iddispjaċut ħafna għal dan kollu u ddeċieda li jibniha mill-ġdid. Huwa stinka kemm felaħ biex jipperswadi lill-Isqof de Bussan biex jagħtih permess li jerġa’ jiftaħha. Jidher li rnexxielu fl-għan tiegħu għax il-knisja nbniet mill-ġdid, u meta tqiegħdet l-ewwel ġebla fl-4 ta’ Novembru 1750, tqiegħdu midalji bix-xbieha tal-Madonna, bl-isem tal-Monsinjur Isqof de Bussan u tal-kappillan Mamo li ħallas għaliha. Il-knisja, skont Leonard Mahoney, ġiet mibnija fuq l-istil tal-knisja ta’ Liesse tal-Belt Valletta. Il-bini tal-knisja l-ġdida tela’ bit-tħabrik tal-kappillan u tas-saċerdot Dun Nikol Borg. Il-knisja l-ġdida tbierket fis-16 ta’ Settembru 1753 mill-Kapillan Mamo b’delegazzjoni tal-Awtorità Ekkleżjastika.
Id-dedika lill-Madonna tal-Providenza
Wara li l-knisja ġiet ikkonsagrata mill-ġdid fl-1753, din bdiet tiżżejjen b’opri tal-arti. Il-knisja kellha altar wieħed u l-kwadru titulari, li ġie kkummissjonat mill-Kapillan Mamo nnifsu, li juri lill-Madonna li qed iżżomm fi ħdanha lil Binha Ġesù, u tidher ukoll imdawra bl-anġli. Fil-parti t’isfel tal-kwadru jidhru l-erwieħ tal-purgatorju. Billi l-kappillan Mamo kien devot kbir ta’ San Mikiel Arkanġlu, li tiegħu kien iġib l-isem, dan il-qaddis jidher ukoll fil-kwadru. L-artist li pinġa dan il-kwadru kien Enrico Arnaux.
Iżda fl-1804 dan il-kwadru titolari tneħħa u minfloku tqiegħed ieħor li għadna narawh sal-lum. Dan huwa x-xogħol tal-pittur Palermitan Giuseppe Velasqueza, li jirrappreżenta lill-Madonna flimkien ma’ Binha Ġesù fi ħdanha. Il-Madonna tidher li qiegħda fuq l-isħab b’idha miftuħa tbierek r-raba, xebħ tal-Providenza Divina. Minn dak in-nhar il-knisja saret magħrufa bħala l-knisja tal-Providenza.
 Il-knisja tkompli tiżżejjen
Dun Michelangelo Mamo u Dun Nikol Borg, wara li stinkaw kemm felħu biex jiġbru l-flus biex inbniet il-knisja, komplew iżejnuha mill-aħjar li setgħu, tant li dawn it-tnejn jibqgħu magħrufa bħala benefatturi kbar ta’ din il-knisja. Dun Nikol, minn butu stess, ħallas għall-iskultura kollha li żżejjen din il-knisja kemm minn ġewwa, kif ukoll minn barra.
Jidher illi fl-1815 il-knisja tal-Providenza sofriet xi ħsarat meta ntlaqtet minn sajjetta. Biex jigi rranġat il-ħajt li ġarrab il-ħsara, inbena portiku sabiħ majestuż li hemm llum. Dan ħallas għalih Dun Pietro Paolo Saliba, neputi tal-kappillan Mamo, u sar fuq id-disinn tal-arkitett Mikiel Cachia. Ta’ min jgħid li dan il-portiku li għadna narawh sal-lumm hu wieħed mill-isbaħ li nsibu fil-gżejjer tagħna.
Fuq il-faċċata ta’ barra tispikka l-iskultura li tirrappreżenta għasafar inaqqru rummiena, li tirrappreżenta l-providenza. Taħthom hemm kitba bil-Latin meħuda mill-Vanġelu ta’ San Mattew li tgħid “Ħarsu lejn l-għasafar tas-sema: la jiżirgħu u lanqas jaħsdu u lanqas igeddsu fl-imħazen, imma madankollu Missierkom li Hu fis-smewwiet jitmagħhom! Intom ma tiswewx iktar minnhom?”.
Il-knisja għandha koppla sabiħa ħafna, skolpita, li ġo fiha hemm kampnar żgħir li fih qanpiena li ġġib l-arma tal-Gran Mastru Fra Emmanuel Pinto de Fonseca, li nafu li kien devot kbir tal-Madonna.
Restawr ta’ pittura
Il-kappella ta’ Tal-Providenza fiha għadd ta’ xogħolijiet tal-arti li kienu qed jiddeterjoraw kemm minħabba d-dawl naturali li kien jaqa’ fuqhom mit-twieqi, minħabba l-umdità kkawżata mill-ilma tax-xita li kien jidħol fil-kappella u anke minħabba l-insatbilità tal-atmosfera li l-kappella nnifisha fiha.
Fl-2004 Dun Albert Buhagiar, l-Arċipriet tas-Siġġiewi ta’ dak iż-żmien waqqaf kumitat biex jieħu ħsieb il-patrimonju kulturali tas-Siġġiewi. Il-kumitat kien fih seba’ membri u x-xogħol tiegħu kien li jsib fondi m’għand donaturi kemm privati kif ukoll m’għand ditti u korporazzjonijiet biex jiġu restawrati xogħolijiet tal-arti fil-kappelli tas-Siġġiewi.
Tlett pitturi maħdumin biż-żejt fuq il-kanvas li jinsabu fil-kappella Tal-Providenza u li kienu tpittru lejn tmiem is-seklu tmintax kienu fost ix-xogħolijiet li ġew restawrati mill-koperattiva ReCoop (Restoration and Conservation Cooperative) li kienet tqabbdet biex tagħmel dan ix-xogħol minn dan il-kumitat. Dan ir-restawr tlesta fl-2006.
|
