|
Fis-sit tagħna għandna xi artikli dwar dilettanti tal-kappelli li jħobbu jagħmlu mudelli fil-mijatura, fosthom tat-terracotta (Carmelo Vella), bl-injam (Ġiġi Mallia u Anġlu Fenech) u bil-ġebel (Frans Casha).
Id-delizju tal-immudellar mhux f’Malta biss jeżisti u riċentament, f’artiklu f’gazzetta Ingliża, iltqajt ma’ ritratt li juri mudell ta’ knisja Kattolika fil-stil Gotiku, c. 1275-1300 – liema mudell inbena madwar 1937. Id-dettall li fih huwa impressjonanti.
Dan huwa biss wieħed minn għadd ta’ kmamar fil-minjatura mibnijin minn Narcissa Niblack Thorne, li mietet fl-1966. Thorne ħadmet fuq dawn il-mudelli iddettaljati bejn l-1930 u l-1960. Il-mudelli ta’ kmamar diversi u f’epoki differenti (seklu 13 sa 20) bniethom fi skala 1:12, jiġifieri kull pied tul ċekkintu daqs ta’ pulzier. Mudelli inkredibbli ta’ djar lussużi madwar id-dinja li hi stess kienet żaret u rat. Thorne ħadmet 99 minn dawn il-mudelli u 70 minnhom jinstabu fl- Istitut tal-Arti ta 'Chicago fil-kmamar imsejħin għaliha – il-kmamar “Thorne”. L-oħrajn jinsabu sparpaljati f’mużewijiet oħrajn u f’idejn privati.
Mal-ewwel daqqa t'għajn, dawn il-kmamar jistgħu faċilment jiġu mħawdin ma’ ritratti meħuda minn diversi postijiet madwar id-dinja tant huma preċiżi anke fid-dettall. Minħabba d-dettall li fihom dawn jitnaddfu bir-reqqa bil-pinzetta u biċċiet tat-tajjar.
Thorne twieldet f’Vincennes, Indiana, fl-1882 u vvjaġġat estensivament minn etą żgħira. Lura d-dar fl-1930, hija bdiet tikkummissjona artiġjani kapaċi biex jibnu strutturi ta 'daqs dollhouse li fihom setgħu jakkomodaw mudelli ta’ għamara fiċ-ċokon.
Minn dan kibret il-passjoni fiha għall-iddisinjar u bini ta’ dawn il-mudelli. Fortunatament għal Thorne, fl-1901 iżżewġet li maħbub ta’ tfulita James Ward, li kien ikull werriet sinjurun tal-Montgomery Ward Department Store. Kellha żewġt itfal iżda billi kellha ħafna flus, setgħet tiddedika ħafna ħin għal dan il-passatemp għali mingħajr ma kellha għalfejn tbiegħhom. Qatt ma talbet flus għall-kreazzonijiet tagħha. Anzi, id-Depressjoni tal-1930 għamililha faċli li ssib artiġġani kapaċi biex tkompli bid-delizju tagħha.
Ħafna mill-wirjiet kmieni tagħha kienu privati, u miżmuma biex jibbenefikaw karitajiet lokali, iżda hi aktar tard bdiet turi x-xogħol tagħha fl-istabbilimenti inkluż fil-fiera dinjija li kienet saret fi New York fl-1940.
|
